سفته چیست؟ قوانین سفته و نحوه صدور آن
سفته یک سند تجاری است که مانند چک و پول نقد عمل میکند و دارای قوانین خاصی است که بسیاری از افراد با آنها آشنایی ندارند. این ناآگاهی ممکن است به مشکلاتی بین کارفرما و کارمندان منجر شود. سفته بانکی سندی است که امضاء کننده آن متعهد میشود مبلغی را در موعد معین یا عندالمطالبه به حامل یا شخص معین بپردازد. این سند شامل امضا یا مهر متعهد، مبلغ تعهد شده، گیرنده وجه و تاریخ است. سفته مانند چک و برات، یکی از اسناد تجاری قابلمعامله است و بیشتر به عنوان ضمانت استفاده میشود، هرچند قوانین آن نسبت به چک کمتر شناخته شده است.
سفته در چه مواردی کاربرد دارد؟
- پرداخت مبلغ بدهی در زمان و موعد مقرر بین دو نفر.
- بهعنوان ضمانت وام که توسط وامگیرنده به بانک ارائه میشود.
- برای تضمین انجام تعهدات قراردادهای پیمانکاری و حسن انجام کار توسط پیمانکار.
به طور کلی، سفته بهعنوان یک سند تجاری و ضمانت، باعث افزایش اعتبار قراردادها میشود.
شرایط سفته دادن و مهمترین نکات قانون سفته
برای جلوگیری از مشکلات قانونی در هنگام سفته دادن، باید به چند نکته مهم توجه کرد. ابتدا، مبلغ تعهد شده در سفته باید در تاریخ مشخص یا عندالمطالبه پرداخت شود. این مبلغ فقط به کسی تعلق میگیرد که سفته در وجه او صادر شده باشد. اگر نام گیرنده خالی یا در وجه حامل ذکر شده باشد، مبلغ به دارنده سفته تعلق خواهد گرفت.
همچنین، برای حفظ اعتبار سفته بهعنوان یک سند تجاری، باید نکات خاصی در صدور آن رعایت شود. در صورت رعایت نکردن این نکات، سفته تنها بهعنوان یک سند عادی در نظر گرفته میشود و مزایای اسناد تجاری شامل آن نخواهد بود.
برای صدور سفته و جلوگیری از مشکلات احتمالی، رعایت نکات زیر الزامی است:
1 – نوشتن مبلغ سفته:
اولین گام، تعیین مبلغ سفته است که باید به حروف نوشته شود تا از سوءاستفاده جلوگیری شود. مبلغ سفته نباید از سقف آن بیشتر باشد و باید معادل ارزش تعیینشده سفته تهیه شود.
2 – درج تاریخ صدور:
تاریخ صدور سفته باید شامل روز، ماه و سال باشد و به حروف نوشته شود. بدون این تاریخ، سفته ارزش تجاری ندارد.
3 – نوشتن نام گیرنده:
نام گیرنده که طلبکار محسوب میشود، باید در سفته درج شود. اگر نامی ذکر نشود، سفته در وجه حامل خواهد بود و هر فردی که سفته را در دست دارد، میتواند ادعای مبلغ آن را داشته باشد.
4 – درج تاریخ پرداخت:
تاریخ پرداخت سفته، از مهمترین بخشهاست. اگر تاریخ پرداخت ذکر نشود، سفته هر زمان قابل وصول است. این تاریخ نیز باید به عدد و حروف نوشته شود.
5 – امضا یا مهر صادرکننده:
امضا یا مهر صادرکننده، نشاندهنده تعهد مالی وی است و باید حتماً توسط صادرکننده روی سفته ذکر شود.
چک صیادی: قوانین جدید و نحوه ثبت و استعلام
چک صیادی نوعی چک جدید است که بر اساس قوانین اصلاحشده و تحت نظارت بانک مرکزی از طریق سامانه صیاد صادر میشود. این چکها که رنگ بنفش دارند، از سال 1400 با هدف پیشگیری از کلاهبرداریها و کاهش پروندههای مرتبط با چکهای بلامحل معرفی شدند. تمامی چکها باید در سامانه صیاد ثبت شوند و دسته چکهای قدیمی دیگر به همان شکل سابق صادر نخواهند شد. این سامانه امکان پیگیری و استعلام سریع وضعیت چکها را فراهم میکند.
ویژگیها و تفاوتهای چک صیادی با چکهای سنتی
چک صیادی، برخلاف چکهای سنتی، دارای ویژگیها و تفاوتهای مهمی است:
1 – توقیف حسابها در صورت بلامحل بودن چک:
در چک صیادی، اگر چکی بلامحل باشد، تمام حسابهای صادرکننده در بانکهای مختلف تا یک سقف مشخص توقیف میشوند. این در حالی است که در چکهای سنتی، بانکها مجاز به برداشت از سایر حسابهای صادرکننده نبودند.
2 – یکسان بودن دسته چک ها:
دستهچکهای صیادی در تمامی بانکها به یک شکل و با رنگ بنفش صادر میشوند.
3 – اعتبارسنجی توسط بانک مرکزی:
اعتبارسنجی و صدور دستهچکهای صیادی توسط سامانه بانک مرکزی انجام میشود، و برخلاف چکهای سنتی، صدور چک بر اساس روابط خاص با شعبه ممکن نیست.
4 – قابلیت استعلام وضعیت:
وضعیت صادرکننده چک صیادی قبل از دریافت چک بهراحتی قابل استعلام است، که این ویژگی در چکهای سنتی وجود نداشت.
5 – فرایندهای آنلاین: صدور،
استعلام و ثبت چک صیادی به صورت کاملاً آنلاین انجام میشود، در حالی که چکهای سنتی این قابلیت را نداشتند.
6 – عدم امکان صدور در وجه حامل:
برخلاف چک های سنتی، صدور چک صیادی در وجه حامل ممکن نیست.
چک صیادی چیست؟
چک صیادی به انواع چکهای بانکی اطلاق میشود که در سامانه “صدور یکپارچه دسته چک” (صیاد) ثبت و قابلیت پیگیری دارند. مهمترین ویژگی چک صیادی، داشتن شماره منحصر به فرد برای هر برگه چک و امکان استعلام این کد از طریق پیامک یا سامانه اینترنتی است.
چکهای صیادی دارای ظاهر یکسان با رنگهای صورتی و بنفش هستند، و تنها نام و نشان بانک صادرکننده متفاوت است. این چکها شامل ویژگیهای امنیتی مانند تغییر رنگ شماره سریال زیر نور ماورای بنفش و درج عبارت “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است” میباشند. گیرنده چک میتواند با استفاده از کد 16 رقمی یا اسکن بارکد درج شده، وضعیت چک را استعلام کند.
مزایای چک صیادی
1 – پیشگیری از صدور چک به افراد فاقد صلاحیت:
چک صیادی تنها به افرادی که شرایط لازم را دارند و بدون سابقه چک برگشتی، صادر میشود.
2 – ثبت فوری چکهای سرقتی یا مفقودی:
امکان ثبت سریع چکهای سرقتی یا مفقودی برای جلوگیری از سوءاستفاده و کلاهبرداری فراهم است.
3 – جلوگیری از کلاهبرداری و جعل:
ویژگیهای امنیتی چک صیادی نظیر شماره منحصر به فرد و بارکد، مانع از جعل و کلاهبرداری میشود.
4 – عدم صدور چک بلامحل:
قوانین جدید چک صیادی مانع از صدور چکهای بلامحل و کاهش مشکلات مالی مرتبط با این نوع چکها میشود.
5 – عدم امکان صدور چک حامل و حذف ظهرنویسی:
چک صیادی به صورت غیرقابل انتقال در وجه حامل صادر میشود و نیاز به ظهرنویسی و پشت نویسی را حذف میکند.
6 – استعلام آنلاین وضعیت چک:
نیازی به مراجعه حضوری به بانک برای استعلام وضعیت و وصول چک نیست و این فرایند به صورت آنلاین قابل انجام است.
7 – استعلام وضعیت قبل از دریافت:
امکان استعلام وضعیت چک قبل از دریافت، انتقال، یا عقد قرارداد وابسته به آن فراهم است.
8 – پیگیری قانونی آسان:
در صورت بروز مشکلات یا بدحسابی، پیگیری قانونی چک صیادی سادهتر و سریعتر است.
آموزش ثبت چک صیادی
برای نقد کردن چکهای صیادی، ثبت آن در سامانه صیاد ضروری است. در قسمت پایین سمت چپ چکهای صیادی، عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» درج شده که نشان میدهد بدون ثبت در سامانه، چکها ارزش قانونی نخواهند داشت.
مراحل ثبت چک صیادی:
1 – ثبت اطلاعات در سامانه صیاد:
صادرکننده چک باید اطلاعات زیر را در سامانه صیاد وارد کند:
– هویت گیرنده
– مبلغ چک
– تاریخ چک
2 – دریافت چک:
افراد حقیقی و حقوقی میتوانند با مراجعه به بانک چکهای صیادی را دریافت کنند. در شرکتها، این مسئولیت معمولاً بر عهده حسابدارها است.
3 – شیوه های ثبت، انتقال و وصول:
ثبت، انتقال و وصول چک صیادی به سه روش مختلف امکانپذیر است. صاحبان چک میتوانند بسته به نیاز و انتخاب خود، یکی از این روشها را استفاده کنند.
4 – بررسی صحت اطلاعات:
گیرنده چک باید هنگام دریافت، صحت اطلاعات چک را بررسی کرده و تأیید دریافت آن را انجام دهد.
با دنبال کردن این مراحل، چک صیادی به درستی ثبت و قابل نقد کردن خواهد بود.
تفاوت های چک و سفته و کاربرد هر کدام
چک و سفته هر دو اسناد تجاری مهمی هستند که در روابط تجاری و شغلی کاربرد زیادی دارند. تفاوتهای اصلی میان این دو سند میتواند به درک بهتر و استفاده مناسب از آنها کمک کند. در این مقاله به بررسی مهمترین تفاوتهای چک و سفته پرداخته و نکات کاربردی هر کدام را بررسی خواهیم کرد.
تفاوت های اصلی چک و سفته:
1 – تعهد مالی:
- چک: چک سندی است که صادرکننده آن متعهد میشود مبلغ معین را در تاریخ مشخص یا عندالمطالبه به دارنده چک پرداخت کند.
- سفته: سفته سندی است که صادرکننده آن تعهد میکند مبلغی را در تاریخ معین یا عندالمطالبه به دارنده سفته بپردازد.
2 – تاریخ و پرداخت:
- چک: چکها معمولاً تاریخ مشخصی برای پرداخت دارند و میتوانند به صورت جاری یا در آینده پرداخت شوند.
- سفته: سفتهها میتوانند دارای تاریخ پرداخت معین یا عندالمطالبه باشند، اما تاریخ پرداخت آنها باید دقیقاً مشخص باشد.
3 – ضمانت و ضمانت نامه:
- چک: چکها بهطور معمول بهعنوان ابزار پرداخت در معاملات استفاده میشوند و ضمانت پرداخت آنها وابسته به موجودی حساب صادرکننده است.
- سفته: سفته بیشتر بهعنوان ضمانت برای انجام تعهدات مالی و قراردادها استفاده میشود و معمولاً در مواردی که نیاز به تضمین قویتری باشد، به کار میرود.
4 – قابلیت انتقال:
- چک: چکها میتوانند بهطور مستقیم به افراد دیگر انتقال داده شوند و معمولاً امکان ظهرنویسی برای انتقال آنها وجود دارد.
- سفته: سفتهها نیز قابلیت انتقال دارند، اما معمولاً در قالب اسناد ضمانت استفاده میشوند و انتقال آنها معمولاً نیاز به اظهار نظر و تأیید دارند.
5 – فرایند وصول:
- چک: وصول چک بهطور مستقیم از طریق بانک و با توجه به موجودی حساب صادرکننده انجام میشود.
- سفته: وصول سفته ممکن است نیاز به اقدامات قانونی یا اجرائی بیشتری داشته باشد و در صورت عدم پرداخت، ممکن است نیاز به پیگیری قانونی باشد.
6 – قوانین و مقررات:
- چک: چکها تحت قوانین خاصی از جمله قانون چک و مقررات بانکی قرار دارند.
- سفته: سفتهها تحت قوانین خاص خود و مقررات مربوط به اسناد تجاری و ضمانتها قرار دارند.
آیا سفته حکم جلب دارد؟
1 – جنبه کیفری و حقوقی:
- چک: صدور چک بلامحل میتواند در شرایط خاص جرم کیفری محسوب شود و منجر به صدور حکم جلب برای صادرکننده شود. این موضوع به معنای سوء پیشینه کیفری برای فرد است.
- سفته: سفته به طور کلی جنبه حقوقی دارد و عدم پرداخت آن در سررسید جرم کیفری محسوب نمیشود. با این حال، طرح دعوای سفته در دادگاه حقوقی ممکن است منجر به صدور حکم جلب برای صادرکننده شود، ولی این حکم جلب به عنوان سوء پیشینه کیفری ثبت نمیشود.
2 – نیاز به گواهی عدم پرداخت:
- چک: برای طرح دعوا و مطالبه در دادگاه، لازم است که گواهی عدم پرداخت (واخواست) از بانک اخذ شود. بدون این گواهی، چک قابل پیگیری در دادگاه نیست.
- سفته: برای مطالبه سفته در دادگاه، نیازی به واخواست کردن آن نیست و میتوان بهطور مستقیم اقدام کرد.
3 – هزینه واخواست:
- چک: صدور گواهی عدم پرداخت چک به صورت رایگان انجام میشود و هزینهای ندارد.
- سفته: واخواست سفته هزینهبر است و برای اعتراض عدم پرداخت سفته، باید ۲ درصد مبلغ سفته را پرداخت کنید.
4 – هزینه و مالیات:
- چک: دریافت دسته چک از بانک معمولاً هزینهای ندارد و مالیات قابل توجهی به آن تعلق نمیگیرد.
- سفته: دریافت سفته، به ویژه برای مبالغ بالا و تعداد زیاد، هزینهبر است و مالیات بر اساس مبلغ سفته اخذ میشود.
5 – توقیف اموال:
- چک: با استفاده از گواهی عدم پرداخت چک، میتوانید بدون نیاز به واریز خسارت احتمالی به صندوق دادگستری، اموال بدهکار را توقیف کنید.
- سفته: برای توقیف اموال بدهکار به دلیل عدم پرداخت سفته، باید سفته را واخواست کنید و سپس اقدام به توقیف اموال کنید.
تفاوت چک و سفته در انکار امضا و سایر جنبه ها
1 – انکار امضا:
- چک: امضای روی چک نمیتواند به راحتی انکار شود. صادرکننده چک باید دلایل موجهی برای انکار امضا ارائه دهد، و در صورت نیاز، باید ادعای خود را با شکایتهای کیفری نظیر سرقت، جعل یا خیانت در امانت اثبات کند.
- سفته: صادرکننده سفته میتواند به راحتی ادعا کند که امضای روی سفته متعلق به او نیست و نیاز به ارائه دلایل موجه ندارد.
2 – مسئولیت مدیرعامل یا نماینده:
- چک: اگر چک توسط مدیرعامل یا نماینده شرکت امضا شود، طبق ماده ۱۹ قانون صدور چک، این افراد بهطور تضامنی با صاحب حساب مسئول پرداخت وجه چک هستند.
- سفته: در صورت امضای سفته توسط مدیرعامل شرکت، تنها شرکت مسئول پرداخت وجه سفته است و مدیرعامل شخصاً مسئول نیست.
3 – صدور چک در وجه خود صادرکننده:
- چک: ممکن است چک در وجه خود صادرکننده نوشته شود و پرداخت آن به خود صادرکننده انجام شود.
- سفته: صدور سفته در وجه خود صادرکننده صحیح نیست و امکانپذیر نمیباشد.
4 – محدودیت های دریافت دسته چک:
- چک: دریافت دسته چک محدودیتهای قانونی و تشریفات خاص خود را دارد و باید از طریق بانک انجام شود.
- سفته: تهیه سفته بهطور کلی بدون محدودیت و بهراحتی قابل انجام است.
5 – درج مبلغ:
- چک: درج مبلغ در چک معمولاً نامحدود است و میتوان مبلغ دلخواه را در چک نوشت.
- سفته: مبلغ در سفته محدود به مبلغ چاپ شده در آن است و نمیتوان مبلغی بیش از آن را درج کرد.
این تفاوتها نشان میدهند که چک و سفته هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند که در موقعیتهای مختلف میتوانند مزایا و معایب خود را داشته باشند.