برات
برات یک ابزار مالی است که در آن یک شخص (صادرکننده) به طور رسمی تعهد می‌کند که مبلغ مشخصی پول را در تاریخی معین به شخص دیگری (گیرنده یا ذینفع) پرداخت کند. این اسناد معمولاً در معاملات تجاری بین‌المللی استفاده می‌شوند و به عنوان یک روش اعتباری برای تضمین پرداخت‌ها عمل می‌کنند.
ویژگی‌های کلیدی برات:
- صادرکننده و ذینفع: در برات، صادرکننده (معمولاً خریدار) تعهد می‌دهد که مبلغ معینی را به ذینفع یا گیرنده (معمولاً فروشنده) پرداخت کند.
- پرداخت اعتباری: برات بیانگر یک تعهد برای پرداخت در آینده است، به این معنی که یک نوع اعتبار به حساب می‌آید.
- سررسید: تاریخ پرداخت در برات به طور دقیق مشخص شده است.
- قابلیت انتقال: برات‌ها معمولاً قابل انتقال هستند، به این معنی که ذینفع می‌تواند حق دریافت پول را به شخص دیگری انتقال دهد.
کاربردهای برات:
- تجارت بین‌المللی: از برات به طور گسترده‌ای برای تسهیل تجارت بین‌المللی استفاده می‌شود، جایی که فروشندگان و خریداران در کشورها یا قلمروهای مختلف قرار دارند.
- تأمین مالی: برات‌ها می‌توانند به عنوان ابزاری برای تأمین مالی مورد استفاده قرار گیرند، به ویژه زمانی که شرکت‌ها به دنبال افزایش سرمایه یا نقدینگی هستند.
- کاهش ریسک: استفاده از برات می‌تواند به کاهش ریسک اعتباری کمک کند، چون یک تعهد قانونی برای پرداخت وجود دارد.
برات به عنوان یک ابزار مالی قدیمی و اثبات‌شده، نقش مهمی در تسهیل تجارت و معاملات مالی در سطح جهانی دارد.
در ایران، قوانین مربوط به برات به ویژه تحت “قانون تجارت” ایران تنظیم شده‌اند. قانون تجارت ایران، که شامل فصول مختلفی در رابطه با اسناد تجاری مانند برات، چک، و سفته است، جزئیات دقیقی درباره چگونگی صدور، انتقال، و وصول این اسناد ارائه می‌دهد. در اینجا به برخی از نکات کلیدی مربوط به قوانین برات در ایران اشاره می‌کنیم:
صدور برات
- برات باید حاوی عناصر خاصی باشد تا به عنوان سند تجاری معتبر شناخته شود، از جمله مبلغ قابل پرداخت، تاریخ سررسید، نام گیرنده، و امضای صادرکننده.
- برات می‌تواند به صورت دستوری یا حامل صادر شود، که در آن می‌توان ذینفع یا فردی که حق دریافت وجه را دارد، مشخص کرد.
انتقال برات
- برات ممکن است از طریق ظهرنویسی به دیگران منتقل شود. این فرآیند انتقال حقوق مربوط به وجه برات را به فرد جدید منتقل می‌کند.
- هر گونه انتقال برات باید روی خود سند ثبت و امضا شود.
وصول برات
- در صورت عدم پرداخت برات در تاریخ سررسید، گیرنده می‌تواند از طریق دادگاه اقدام به وصول آن کند.
- برات یک سند اجرایی است و دارنده آن می‌تواند برای وصول مستقیماً به اجراییه مراجعه کند.
مسئولیت‌ها
- صادرکننده برات مسئولیت دارد که مبلغ مشخص شده در سند را در تاریخ سررسید پرداخت کند.
- در صورتی که برات ظهرنویسی شود، ظهرنویس نیز ممکن است تحت شرایطی نسبت به پرداخت مبلغ برات مسئول باشد.
موارد خاص
- قانون تجارت ایران همچنین شرایط ویژه‌ای برای برات‌هایی که به ارز خارجی صادر می‌شوند تعیین می‌کند، از جمله مقررات مربوط به نرخ تبدیل.
استفاده از برات (Draft) در معاملات و تجارت، به ویژه در معاملات بین‌المللی، دارای مزایای متعددی است که می‌تواند برای طرفین دخیل در معامله اهمیت داشته باشد. در جدول زیر، به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
| مزایا | توضیحات |
|---|---|
| افزایش اعتماد | استفاده از برات باعث می‌شود فروشنده اطمینان حاصل کند که پرداخت توسط خریدار تضمین شده و در تاریخ مشخصی انجام خواهد شد. |
| کنترل بر زمان‌بندی پرداخت | خریدار می‌تواند زمان پرداخت را مدیریت کند، به این صورت که پرداخت را برای تاریخی که انتظار می‌رود کالا یا خدمات دریافت شود، برنامه‌ریزی نماید. |
| امنیت بالاتر | استفاده از برات، به ویژه برات‌های بانکی، امنیت بالاتری نسبت به سایر روش‌های پرداخت مانند چک یا انتقالات بانکی معمولی ارائه می‌دهد. |
| سهولت در استفاده | ایجاد و استفاده از برات نسبتاً ساده است و نیازمند فرایندهای پیچیده‌ای نیست، به خصوص در معاملات بین‌المللی که می‌تواند پیچیدگی‌های خاص خود را داشته باشد. |
| قابلیت نقل و انتقال | برات‌ها می‌توانند به آسانی به طرفین ثالث منتقل شوند، که این امر آن‌ها را به ابزار مفیدی برای تأمین مالی تجارت تبدیل می‌کند. |
| مستندسازی و ردیابی آسان | هر برات شامل جزئیات کاملی در مورد معامله است، که این امر ردیابی و مدیریت مالی را برای هر دو طرف آسان‌تر می‌کند. |
این مزایا به طور کلی به کاربران برات این امکان را می‌دهند که معاملات مالی خود را با اطمینان بیشتر و ریسک کمتری انجام دهند، به ویژه در محیط‌های تجاری بین‌المللی که ممکن است نیازمند انعطاف‌پذیری و امنیت بیشتری باشند.
قوانین مربوط به برات در ایران بخشی از چارچوب حقوقی گسترده‌ای است که تجارت و معاملات تجاری را در این کشور تنظیم می‌کند. برای درک دقیق و کامل این قوانین، مراجعه به متن قانون تجارت ایران یا مشورت با یک وکیل تجاری توصیه می‌شود.
برای مطالعه تفاوت برات و چک اینجا کلیک نمایید.
قوانین مربوط به برات در ایران
باب چهارم قانون تجارت / برات – فته‌طلب – چک
فصل اول – برات
مبحث اول – صورت برات
ماده ۲۲۳ – برات علاوه بر امضاء یا مهر برات‌دهنده باید دارای شرایط ذیل باشد:
۱) قید کلمه (برات) در روی ورقه.
۲) تاریخ تحریر (روز و ماه و سال).
۳) اسم شخصی که باید برات را تأدیه کند.
۴) تعیین مبلغ برات.
۵) تاریخ تأدیه وجه برات.
۶) مکان تأدیه وجه برات اعم از اینکه محل اقامت محال‌علیه باشد یا محل دیگر.
۷) اسم شخصی که برات در وجه یا حواله‌کرد او پرداخته می‌شود.
۸) تصریح به اینکه نسخه اول یا دوم یا سوم یا چهارم الخ است.
ماده ۲۲۴ – برات ممکن است به حواله‌کرد شخص دیگر باشد یا به حواله‌کرد خود برات‌دهنده.
ماده ۲۲۵ – تاریخ تحریر و مبلغ برات با تمام حروف