مهریه یکی از مهمترین مسائل حقوقی و فرهنگی در ازدواجهای ایرانی است. با توجه به تغییرات اقتصادی و افزایش مهریههای سنگین در سالهای اخیر، موضوع اعمال مالیات بر مهریهها مطرح شده است. این مسئله، به ویژه پس از معرفی قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳ که امکان اعمال مالیات بر مهریههای سنگین را بررسی میکند، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در این مقاله به این موضوع پرداختهایم که آیا به مهریه مالیات تعلق میگیرد و در صورت اجرایی شدن قانون، میزان و نحوه محاسبه این مالیات چگونه خواهد بود.
میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه
برای اولین بار، بحث مالیات مهریه و تعیین میزان آن برای مهریههای سنگین در قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳ مطرح شده است. هرچند این قانون هنوز به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نشده است، اما در صورت اجرای طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی و مهریه، دریافت مالیات از مهریههای سنگین به طور رسمی آغاز خواهد شد. در این بخش، به بررسی میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه مطابق با قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳ میپردازیم:
- مهریه تا سقف ۱۴ سکه: از مالیات ثبت مهریه معاف است.
- مهریه ۱۵ تا ۱۰۰ سکه: میزان مالیات ۱.۱ درصد از مهریه توافق شده است.
- مهریه ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه: میزان مالیات ۲ درصد از مهریه تعیین شده است.
- مهریه بیش از ۲۰۰ سکه: نرخ مالیات ۱۵ درصد از ارزش مهریه است.
برای محاسبه مالیات ثبت مهریه مطابق با قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، میتوانید از فرمول زیر استفاده کنید:
نرخ مالیات × ارزش کل سکه ها ÷ 100 = مالیات مهریه
مثال:
فرض کنید در جریان مذاکرات پیش از عقد، تعداد 300 سکه به عنوان مهریه تعیین شده است. مطابق قانون مالیات مهریه 1403، مالیات ثبت این مهریه 15 درصد از ارزش کل سکهها است. اگر ارزش هر سکه در بازار 36 میلیون و 690 هزار تومان باشد، محاسبه به این صورت خواهد بود:
– تعداد سکهها (300) را در ارزش هر سکه (36میلیون و 690 هزار تومان) ضرب میکنیم که حاصل 11میلیارد و 7 میلیون تومان میشود.
– ۱۵ درصد از این مبلغ، معادل 1میلیارد و651 میلیون تومان، مالیات ثبت مهریه ۳۰۰ سکه خواهد بود.
بررسی مزایای قانون مالیات مهریه
تصویب قانون مالیات بر مهریه مزایای قابل توجهی را به همراه داشته است. برای درک بهتر این قانون و تأثیرات آن در جامعه، بررسی مزایای آن اهمیت زیادی دارد:
یکی از اصلیترین مزایای قانون مالیات بر مهریه، کاهش زمان رسیدگی به شکایات مرتبط با مهریه است. در این راستا، بانوان میتوانند شکایات خود را از طریق اجرای احکام پیگیری کنند و سریعتر به حقوق خود دست یابند. در گذشته، این شکایات ابتدا باید در دادگاههای بدوی مطرح میشد و پس از آن مراحل مختلف قضایی طی میگردید، که اغلب به طولانی شدن فرآیند و عدم حصول نتیجه منجر میشد. اکنون، زمان رسیدگی به این پروندهها کاهش یافته و بانوان زودتر به حقوق خود میرسند.
یکی دیگر از مزایای این قانون، معافیت بخشی از مالیات برای مهریههایی است که در محدوده معقول تعیین شدهاند و از سقف مشخص شده در قانون تجاوز نمیکنند. این قانون بهطور مستقیم به جلوگیری از تعیین مهریههای سنگین و غیرمنطقی کمک میکند. در صورت تجاوز مهریه از محدوده قانونی، مالیات آن باید پرداخت شود، که ممکن است هزینههای سنگینی را برای زوجین به همراه داشته باشد.
مهمترین هدف و مزیت اصلی این قانون، کاهش مهریههای سنگین و کاهش پروندههای مرتبط با آن در دادگاهها است. بسیاری از زوجین مهریههایی را تعیین میکنند که خارج از توان پرداخت زوج است. در صورت بروز اختلاف، زوج مجبور به پرداخت این مهریهها میشود، در حالی که توانایی مالی لازم را ندارد. این قانون کمک میکند تا زوجین به تعیین مهریههای معقول و منطقی ترغیب شوند.
مالیات بر مهریه را چه کسی باید پرداخت کند؟
یکی از مسائل مهم در مالیات بر مهریه، تعیین فرد پرداختکننده آن است. قانون سعی کرده است در این مورد عدالت را رعایت کرده و هر دو طرف را موظف به پرداخت مالیات نماید. پس از تعیین و ثبت مهریه در عقدنامه، مالیات آن نیز مشخص میشود. هر یک از زوجین موظف به پرداخت نیمی از مالیات ناشی از مهریه هستند، بنابراین هر دو به صورت مساوی در پرداخت مالیات سهیم خواهند بود.
این رویکرد، زوجین را به تعیین مهریههای کمتر و معقول ترغیب میکند، زیرا هر دو خانواده داماد و عروس ترجیح میدهند فرزندان خود را با هزینههای سنگین مواجه نسازند. در صورتی که فقط یک طرف ملزم به پرداخت مالیات بود، ممکن بود طرف مقابل تمایل بیشتری به تعیین مهریههای سنگینتر نشان دهد. با شرایطی که قانون ایجاد کرده است، هر دو طرف مجبور به توافق و تعیین مهریهای منطقی خواهند بود.
درصد مالیات مهریه که باید توسط زن و مرد پرداخت شود
همانطور که ذکر شد، مالیات مهریه باید توسط زن و مرد به طور مساوی پرداخت شود. ابوالفضل ترابی، نماینده مجلس شورای اسلامی، اعلام کرده است که زن و مرد هر کدام باید ۵۰ درصد از این مالیات را بر عهده بگیرند. مبالغ پرداختی به صندوقی با نام “صندوق تهیه جهیزیه برای افراد نیازمند” واریز میشود، که برای آن در قانون بودجه یک ردیف اعتباری پیشبینی شده است. این مبلغ در کنار حق ثبت مهریه از زوجین دریافت خواهد شد.
آیا حق ثبت مهریه هم بخشی از مالیات است؟
بسیاری تصور میکنند که حق ثبت مهریه نیز بخشی از مالیات بر مهریه است. در حالی که حق ثبت مهریه مربوط به هزینه ای است که هنگام ثبت مهریه در دفتر اسناد رسمی باید پرداخت شود. افرادی که بیش از ۱۴ سکه را به عنوان مهریه تعیین میکنند، باید حق ثبت آن را به دفتر اسناد رسمی بپردازند. این موضوع نیز میتواند زوجین را به تعیین مهریه های کمتر تشویق کند، زیرا هرچه مهریه سنگینتر باشد، هزینه حق ثبت نیز افزایش مییابد. پرداخت حق ثبت نیز به صورت مساوی بین زوجین تقسیم میشود.
آیا مالیات سکه و مهریه ارتباطی با هم دارند؟
یکی از پرسشهای متداول در مورد مالیات بر مهریه، ارتباط آن با مالیات سکه است. افرادی که سکه خریداری میکنند، باید مالیات آن را به صورت مستقیم پرداخت کنند. این سوال مطرح میشود که آیا زوجه علاوه بر مالیات مهریه، باید مالیات سکه را نیز پرداخت کند؟ اگر زوجه هنگام دریافت سکه مالیات آن را بپردازد، نیازی به پرداخت مالیات مهریه نخواهد داشت. اما در صورت عدم پرداخت مالیات سکه، زوجه موظف به پرداخت مالیات مهریه خواهد بود. همچنین، اگر زوجه تصمیم به فروش سکههای مهریه خود بگیرد، باید مالیات آن را به عنوان مالیات بر درآمد پرداخت کند.
معافیت مالیات بر مهریه
با مطرح شدن قانون مالیات بر مهریه، بسیاری از افراد در مورد معافیت های مالیاتی پرسش هایی دارند. در مورد این قانون، تنها یک مورد معافیت مالیاتی وجود دارد و آن تعیین مهریه کمتر از ۱۵ سکه است. در غیر این صورت، هیچ معافیت دیگری در این زمینه وجود ندارد.
آیا قانون مالیات مهریه تصویب می شود؟
هنوز مشخص نیست که قانون مالیات بر مهریه چه زمانی به تصویب خواهد رسید. اما به نظر میرسد که تصویب این قانون در نهایت اتفاق خواهد افتاد، زیرا مسئولین به دنبال کاهش تعداد پروندههای مرتبط با مهریه در دادگاههای کشور هستند. این قانون، موافقان و مخالفانی دارد. موافقان معتقدند که این قانون میتواند مشکلات جوانان در حوزه ازدواج را حل کند، در حالی که مخالفان نگران تأثیر آن بر تعهدات زوجین هستند. باید منتظر ماند و دید که قانون مرتبط با مالیات مهریه چگونه تعیین خواهد شد و خانوادهها چگونه به آن واکنش نشان خواهند داد.
آیا به مهریه مالیات تعلق می گیرد؟
در حال حاضر، در نظام حقوقی کشور ما مالیاتی تحت عنوان “مالیات مهریه” وجود ندارد. اما در صورت تصویب و اجرایی شدن قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، مهریههای سنگین مشمول مالیات خواهند شد. برای اطلاعات بیشتر، به متن مقاله مراجعه کنید.
قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳ چیست؟
از سال ۱۳۹۹، نمایندگان مجلس با طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی و مهریه، یا به عبارتی قانون جدید مالیات مهریه، تلاش کردند تا با تصویب این قانون و اعمال مالیات بر مهریههای سنگین، مشکلات مرتبط با این نوع مهریهها را حل کنند.